De laatste zondag voordat de Advent begint, vieren we in de
katholieke Kerk het feest van Christus Koning. Misschien is het daarom nu wel
interessant om te kijken naar de manier waarop Jezus zijn volk wil leiden: als
een herder. Vandaag willen we dieper in gaan op specifieke eigenschappen van
een herder, om zo meer van Jezus woorden te begrijpen. Wat maakt een herder
goed of slecht? Wat doet een herder precies? De les vandaag is lichtelijk geïnspireerd
door de Montessori catechese methode
“De Goede Herder Catechese”, ook in
Nederland al op verschillende plekken opgestart. Een heel boeiende vorm van
catechese die de inhoud erg aanschouwelijk maakt.
Omdat Jezus het beeld van de herder verschillende malen
gebruikt en het ook in het Oude Testament geregeld terug komt, heb ik standaard
een “herder-kit” in huis. Dit houdt bij mij in: Een houten kistje van de
kringloop (ik houd van natuurlijke materialen), een groene lap vilt (wat de
weide symboliseert), een blauw rondgeknipt lapje vilt (wat het water
symboliseert) en een speelset met een herder, een aantal schapen en een
herdershond. Dit setje heb ik enkele jaren geleden in de houten speelgoedwinkel
gevonden (het is trouwens nog steeds verkrijgbaar
via internet voor 8,99).
Onder aan dit stuk heb ik enkele tips over hoe je zelf een herder en schapen
zou kunnen maken.
Goed. Laten we beginnen met een aantal bijbelteksten uit het
oude testament die over herders gaan. Wat valt op? Al in het eerste boek van de
Bijbel wordt God een herder genoemd. Een herder die nabij is, het volk leidt en
de troepen aanvoert. Een herder zorgt er voor dat de schapen bij elkaar blijven
en dat het ze aan niets ontbreekt, eten, water of rust. Hij beschermt ze tegen
gevaar en draagt ze voor eeuwig. Er is maar één herder. Het hart van de herder
kan zuiver zijn of niet. De herder heeft een open tent om in te wonen. Hij
koestert de kleine schaapjes en leidt de ooien op een zorgzame manier. De
herder voert uit, wat de eigenaar van de schapen wil. Een herder telt alle
schapen één voor één, wanneer ze onder hem door de schaapskooi in of uit gaan.
Als er één verdwaald of weggejaagd is, gaat hij er naar op zoek om het te
redden. Als het ziek of gewond is, zorgt de herder voor zijn schaap en geneest
het. Zelfs uit de muil van een leeuw probeert hij het nog te redden, al is dat
soms niet meer mogelijk. Bij een goede herder zijn alle schapen veilig. Niet onbegrijpelijk
dus, dat het beeld van herder op God vaak toegepast wordt.
Hieronder volgen de complete bijbelteksten uit het Oude
Testament die ik voor het bovenstaande stuk heb gebruikt. Ik vind het
indrukwekkend om ze zo allemaal achter elkaar eens te lezen. Wat is het toch
prachtig hoe God voor ons zorgt!
de God die mijn leven lang
mijn herder is geweest, (Genesis
48:15)
door de hulp van de Machtige,
de Machtige van Jakob,
door
de nabijheid van de Herder, de
Rots van Israël, (Genesis 49:24)
‘Moge de HEER, de God die aan al wat leeft de levensadem
schenkt, dan iemand over het volk aanstellen die het kan leiden en de troepen kan aanvoeren, zodat het
volk van de HEER niet wordt als een kudde schapen zonder herder.’ (Numeri 27: 16-17)
Toen zei Micha: ‘Ik zag Israël
verspreid over de berghellingen, als een kudde schapen die geen herder heeft. De HEER zei: “Ze hebben geen aanvoerder, laat ieder in
vrede naar huis terugkeren.”’ (1 Koningen 22:17)
Heel psalm 23:
|
|
|
|
|
|
Een psalm van David.
De HEER is mijn herder,
het ontbreekt mij aan niets.
|
|
|
Hij laat mij rusten in groene weiden
en voert mij naar vredig water,
|
|
|
|
hij geeft mij nieuwe kracht*
en leidt mij langs veilige paden
tot eer van zijn naam.
|
|
|
Al gaat mijn weg
door een donker dal,
ik vrees geen gevaar,
want u bent bij mij,
uw stok en uw staf,
zij geven mij moed.
|
|
|
|
U nodigt mij aan tafel
voor het oog van de vijand,
u zalft mijn hoofd met olie,
mijn beker vloeit over.
|
|
|
|
Geluk en genade volgen mij
alle dagen van mijn leven,
ik keer terug in het huis van de HEER
tot in lengte van dagen.
|
wees zijn herder en
draag het voor eeuwig. (Psalm 28: 9)
Zijn keuze
viel op David, zijn dienaar,
hij
riep hem weg bij de schapen,
haalde hem achter de zogende
ooien vandaan
en
maakte hem herder van Jakob, zijn volk,
van
Israël, zijn eigen bezit.
Hij was een herder met
een zuiver hart,
met
vaste hand heeft hij hen geleid.
(Psalm 78: 70-72)
De woorden van de wijzen zijn
zo scherp en puntig als een ossenprik, al hun spreuken zijn ons door één herder ingeprent. (Prediker 12: 9)
geen herder laat
er zijn kudde rusten. (Jesaja 13:20)
Mijn woonplaats werd ontruimd
en lag open,
zoals
de tent van een herder;
(Jesaja 38: 12)
Als een herder weidt
hij zijn kudde:
zijn
arm brengt de lammeren bijeen,
hij
koestert ze, en zorgzaam leidt hij de ooien (Jesaja 40: 11)
Die over Cyrus zegt: ‘Dit is
mijn herder,
alles
wat ik wil, brengt hij ten uitvoer:
hij
geeft opdracht om Jeruzalem te herbouwen
en
voor de tempel de fundering te leggen.’ (Jesaja 44: 28)
Hij die Israël verstrooid
heeft,
zal
het samenbrengen en het hoeden,
zoals
een herder zijn
kudde. (Jeremia 31: 10)
In de steden van het bergland,
het heuvelland en de Negev, in het gebied van Benjamin, in de omgeving van
Jeruzalem en rond de steden van Juda zullen de schapen onder de tellende hand
van de herder doorgaan – zegt de HEER.
(Jeremia 33: 13)
Zonder herder raakten ze verstrooid, en werden ze
door wilde dieren verslonden. Mijn schapen zijn verstrooid, ze
dwalen rond in de bergen en hoog in de heuvels; over heel het aardoppervlak
raken ze verstrooid, en er is niemand die naar ze omziet, niemand die naar ze
op zoek gaat. Daarom,
herders, luister naar de woorden van de
HEER: Zo waar ik leef – spreekt God, de HEER –,
mijn schapen hadden geen herder, ze werden weggeroofd en door de wilde dieren
verslonden; en jullie, herders, keken niet naar mijn schapen om, jullie hebben
alleen jezelf geweid maar niet mijn schapen! Daarom, herders, luister naar de
woorden van de HEER: Dit
zegt God, de HEER: Ik
zal de herders straffen en mijn schapen opeisen; zij zullen ze niet meer mogen
weiden. Ook zullen ze niet langer zichzelf weiden: ik zal mijn schapen uit hun
mond redden, ze zullen ze niet meer eten! Dit zegt God, de HEER: Ik
zal zelf naar mijn schapen omzien en zelf voor ze zorgen. Zoals een herder naar
zijn kudde op zoek gaat als zijn dieren verstrooid zijn geraakt, zo zal ik naar
mijn schapen op zoek gaan en ze redden, uit alle plaatsen waarheen ze zijn
verdreven op een dag van dreigende, donkere wolken. Ik zal ze uit alle volken terughalen en uit
alle landen bijeenbrengen, ik zal ze naar hun eigen land laten terugkeren. Op
de bergen van Israël en bij de waterstromen zal ik ze weiden, overal in het
land waar mensen wonen. Ik zal ze
laten grazen op een goede weide, ook hoog in de bergen van Israël zullen ze
gras vinden; op Israëls bergen zullen ze rusten op groen grasland en in een
grazige weide. Ikzelf zal mijn
schapen weiden en ze laten rusten – spreekt God, de HEER. Ik
zal naar verdwaalde dieren op zoek gaan, verjaagde dieren terughalen, gewonde
dieren verbinden, zieke dieren gezond maken – maar de vette en sterke dieren
zal ik doden. Ik zal ze weiden zoals het moet. (Ezechiel 34:5-16)
Dit zegt de HEER:
Zoals een herder uit de muil van een leeuw niet meer
dan een paar botten weet te redden of een stukje oor, zo zal er ook niemand
worden gered van de Israëlieten, die in Samaria maar op hun bedden hangen en
achterover leunen op hun divans. (Amos 3:12)
Hij zal aantreden en hen als
een herder weiden,
bekleed
met de macht van de HEER, zijn
God,
met de
majesteit van diens verheven naam.
Zij
zullen veilig wonen,
want
hij zal heersen tot aan de einden der aarde, en hij brengt vrede.
(Micha 5: 3-4a)
Toen zei de HEER tegen mij: ‘Rust je nogmaals toe als een herder, als een die niet deugt. Ik
zal immers in dit land een herder laten optreden die zich om het verdoolde
schaap niet bekommert en het afgedwaalde niet zoekt, die het gekwetste niet
geneest en het gezonde niet verzorgt, maar die het vlees van de vette dieren
opeet en afkluift tot op het bot.’ (Zacharia 11: 15-16)
Ook in het Nieuwe Testament komt
het beeld van de herder een aantal terug. Speciaal in het evangelie van
Johannes, mijn favoriet evangelie:
‘Waarachtig, ik
verzeker u: wie de schaapskooi niet binnengaat door de deur maar ergens anders
naar binnen klimt, is een dief of een rover. Wie door de deur naar binnen gaat, is de herder van de
schapen. Voor hem
doet de bewaker open. De schapen luisteren naar zijn stem, hij roept zijn eigen
schapen bij hun naam en leidt ze naar buiten. Wanneer
hij al zijn schapen naar buiten gebracht heeft, loopt hij voor ze uit en de
schapen volgen hem omdat ze zijn stem kennen. Iemand
anders volgen ze niet, ze lopen juist van hem weg omdat ze de stem van een
vreemde niet kennen.’ Jezus vertelde hun deze gelijkenis, maar ze begrepen niet wat
hij bedoelde.
Hij
ging verder: ‘Waarachtig, ik verzeker u: ik ben de deur voor de schapen. Wie
vóór mij kwamen waren allemaal dieven en rovers, maar de schapen hebben niet
naar hen geluisterd. Ik ben de deur: wanneer iemand door mij binnenkomt zal hij
gered worden; hij zal in en uit lopen, en hij zal weidegrond vinden. Een
dief komt alleen om te roven, te slachten en te vernietigen, maar ik ben
gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid.
Ik
ben de goede herder. Een goede herder geeft zijn leven voor de schapen. Een
huurling, iemand die geen herder is, en die niet de eigenaar van de schapen is,
laat de schapen in de steek en slaat op de vlucht zodra hij een wolf ziet
aankomen. De wolf valt de kudde aan en jaagt de schapen uiteen; de
man is een huurling en de schapen kunnen hem niets schelen. Ik
ben de goede herder. Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen mij, zoals
de Vader mij kent en ik de Vader ken. Ik geef mijn leven voor de schapen. Maar
ik heb ook nog andere schapen, die niet uit deze schaapskooi komen. Ook die
moet ik hoeden, ook zij zullen naar mijn stem luisteren: dan zal er één kudde
zijn, met één herder. De Vader heeft mij lief omdat ik mijn leven geef,
om het ook weer terug te nemen. Niemand neemt mijn leven, ik geef het zelf. Ik ben vrij om
het te geven en om het weer terug te nemen – dat is de opdracht die ik van mijn
Vader heb gekregen.’ (Johannes 10: 1-18)
Deze tekst is zo rijk, dat je
hem voor kinderen beter in stukjes kan knippen. Je zou er over na kunnen denken
om een boekje te maken met kleine stukjes hier uit, of een aantal losse
kaartjes. Deze kun je bij je eigen “herder-kit” doen, en misschien de komende
week een mooi plekje op tafel, je seizoenstafel of je gebedshoekje geven.
Voorbeelden van stukjes uit
het evangelie over de goede herder:
Wie door de deur naar binnen
gaat, is de herder van de schapen. Voor hem doet de bewaker open. De schapen luisteren naar zijn
stem, hij roept zijn eigen schapen bij hun naam en leidt ze naar buiten. Wanneer hij al zijn schapen naar
buiten gebracht heeft, loopt hij voor ze uit en de schapen volgen hem omdat ze
zijn stem kennen. Iemand anders
volgen ze niet, ze lopen juist van hem weg omdat ze de stem van een vreemde
niet kennen.
Ik ben de deur: wanneer iemand
door mij binnenkomt zal hij gered worden; hij zal in en uit lopen, en hij zal
weidegrond vinden. Een dief komt alleen om te roven, te slachten en te
vernietigen, maar ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid.
Ik ben de goede herder. Een
goede herder geeft zijn leven voor de schapen. Een
huurling, iemand die geen herder is, en die niet de eigenaar van de schapen is,
laat de schapen in de steek en slaat op de vlucht zodra hij een wolf ziet
aankomen. De wolf valt de kudde aan en jaagt de schapen uiteen; de
man is een huurling en de schapen kunnen hem niets schelen. Ik
ben de goede herder. Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen mij, zoals
de Vader mij kent en ik de Vader ken. Ik geef mijn leven voor de schapen.
Je zou ook kunnen overwegen enkele gedeeltes uit het Oude Testament
hierbij te voegen, zoals dit gedeelte uit Psalm 23:
|
|
Een psalm van David.
De HEER is mijn herder,
het ontbreekt mij aan niets.
|
|
|
Hij laat mij rusten in groene weiden
en voert mij naar vredig water,
|
|
|
|
hij geeft mij nieuwe kracht*
en leidt mij langs veilige paden
tot eer van zijn naam.
|
Wat een lang verhaal is het
geworden, en je weet nog niet eens, wat je met je kinderen kunt gaan doen! Of
heb je stiekem al een idee? Ga je gang! Het is eigenlijk erg simpel. Heb je
kleine kinderen, zeg tot 6 jaar, verzamel ze rond je “herder-kit” en lees een
stukje evangelie voor, waarbij je steeds afwisselt met het naspelen met je
herder en schaapjes wat je voorleest, zin voor zin. Heb je oudere kinderen,
lees dan gewoon de tekst voor en nodig ze uit om het na te spelen. Ze mogen ook
de tekst(en) nog eens nalezen als ze dat willen. Hebben ze geen zin om er mee
te spelen, geen punt! Laat ze weten waar de “herder-kit” staat, en verzeker ze,
dat ze er altijd mee mogen spelen wanneer ze dat willen. Geloof me, dat moment
breekt aan! Het mooie van deze methode is, dat je ze niets opdringt, maar
uitnodigt. Als ze er voor kiezen om er mee te gaan spelen, zijn ze van
binnenuit gemotiveerd en leren ze veel meer. En met al die aandacht van mama
voor die herder is de interesse zeker al gewekt!
Aan het eind van deze blog zou
ik nog tips geven voor het zelf maken van een “herder-kit”. Wat je in ieder
geval nodig hebt is een bakje, doosje, trommeltje of laatje waar je het in gaat
stoppen. Zelf ben ik nogal fan van de kringloopwinkel, waar je zoiets voor een
appel en een ei kan scoren. Dan heb je in ieder geval een herder nodig en een
aantal schapen. Eventueel kun je nog een herdershond maken, een huurling of een
wild dier (een wolf of een leeuw of iets dergelijks). Dan een groen stuk vilt/
papier/ … en een stuk blauw vilt in de vorm van een plas water. Je kunt ook een
blauw lint gebruiken dat je als een rivier neer kunt leggen.
De poppetjes kun je maken van:
wc-rolletjes, wasknijpers, kurken, karton, blokjes van een lat of als je erg
creatief bent met de figuurzaag uit triplex.
Print het uit, kleur het
(samen) in, plak het op je wc-rolletje, wasknijper, kurk, kartonnetje, blokje
hout, klaar!
Je kunt er ook voor kiezen ze te
lamineren met plastic en ze dan op houders te zetten. Die kun je maken van
bijvoorbeeld klei: een plat bolletje klei met een horizontale snee er in of een
blokje hout die je horizontaal inzaagt.
